|
|||||||||||||
|
|
|||||||||||||
|
|
Sử-ĐịaNhững chí nguyện quân trôi dạt 17 December, 2025Đỗ KhiêmCặp vợ chồng người Mỹ gốc Hoa, Len Tsou và Nancy Tsou, đã cất công tìm kiếm vết tích của 12 chí nguyện quân người gốc Hoa trong nội chiến Spain. Trong số này chỉ có một người từ Thượng Hải đến và phần lớn là Hoa kiều định cư Mỹ-Pháp. Tại Pháp sau Thế chiến 1 có nhiều lao động Trung Hoa cùng thời với Chu Ân Lai, Đặng Tiểu Bình. Các bạn này khi tham chiến Spain đã lớn tuổi, khoảng 40 rồi nên được cất việc y công, khiêng cáng trong các đơn vị. Các Lữ đoàn tình nguyện dựa trên tổ chức của các đảng cộng sản và công đoàn địa phương ở nước xuất phát, ở Pháp và được Liên Xô hỗ trợ. Tuy nhiên, từ tháng 3.1937, Pháp áp dụng chính sách “không can thiệp”, khóa biên giới lối Perpignan khiến các chí nguyện quân phải vượt biên đường bộ qua núi. Tuy có đầu mối, có tổ chức, những chuyện như vầy bao giờ cũng có rủi ro kiểu hướng dẫn gạt tiền, bỏ rơi đoàn v.v. và ước tính có 200 người thiệt mạng trên đường vượt núi vì kiệt sức hay đi lạc. Ta không thể rõ con số dùng đường này nhưng đó là nhiều ngàn người trên tổng số 35 000 chí nguyện ngoại quốc. Phần chí nguyện Mỹ (tổng số 2800) có 29 người đến cảng Le Havre với tư cách ‘du lịch’ rồi dùng xe lửa đến Toulouse (4 tháng 4. 1937). Sau đó họ thuê hai xe chở đi về nam và lúc 23:35 ở thị trấn biên giới Muret bị công an bắt trọn, có nhiều người không mang hành lý. Một toán 14 người khác bị phát hiện trong rừng sau khi đi lạc và mất sức, trong đó có 1 người Mỹ. Sáu người Mỹ khác bị bắt ở Perpignan và lãnh án 1 tháng tù. Phần lớn sau khi được thả ra thì lại tìm cách vượt biên tiếp. Nhà chức trách Pháp có lúc quay lưng làm ngơ để cho họ sang Spain. Đây là các trường hợp của chí nguyện quân quốc tế do Đệ tam tổ chức (dù bản thân họ có người không cộng sản). Phía POUM (Mác xít bên ngoài Đệ tam) không có tổ chức quốc tế và là trường hợp của 4 người Việt một đêm đến ngụ tại nhà bác sĩ Hồ Tá Khanh ở Toulouse. Lúc đó chưa có bánh mì thịt mà cũng chưa có bánh chưng ở Pháp để dằn túi đi đường. Con đường còn lại của họ khi rời nhà BS Khanh là 150 km trước khi đến biên giới, có thể mất cả ngày. Sau đó trong đêm họ phải vượt núi vào một mùa còn lạnh và tuyết chưa tan hết, nếu may mắn thì sớm ra sang được đến Spain. Làng đầu tiên cách 35 km và từ đó tìm cách đến được thành phố Barcelona cách 300km. Các bạn Việt kiều Mỹ về thăm nhà phải chuyển tiếp từ Terminal 1 sang Terminal 2 tại phi cảng Đào Viên ở Đài Loan thôi đã biết nó khó khăn thế nào. Đây 4 bạn này dắt díu nhau, và là lao động tiếng Tây ba xí ba tú, ngẩn ngơ ở một trấn miền núi. Ta không biết họ đến đâu. Nếu đầu POUM được thì mặt trận POUM phụ trách ở miền Bắc rất yên tĩnh như Orwell có kể. Hai bên đóng quân gườm nhau và một hôm nhà văn Hemingway ghé tuyến thăm. Ông này lấy đại liên bắn chơi biểu diễn qua phía Phát xít. Phái đoàn ông đi rồi thì địch mới pháo kích sang trả đũa kiểu chuông gọi hồn ai không biết chứ nhà văn thì đã đi mất rồi!  Tại một quân y viện 1938 trong nội chiến Spain: Tạ Duy Tiến-Lưu Hoa Phong-Trương Kỷ. Trương Kỷ sau về Hong Kong và có viết hồi ký về giai đoạn Spain nhưng không biết sau đó ra sao. Tại Spain anh lái xe tải trong Lữ đoàn Abraham Lincoln Tại tuyến miền nam và Madrid, tổn thất rất cao. Trên số 2800 tình nguyện Mỹ, có 681 tử trận. Các bạn Việt ở mặt trận Aragon có lẽ may mắn hơn. Tháng 4, lực lượng POUM trở thành sư 29 Cộng hòa và tháng 6, sau xung đột tại Barcelona với Đệ tam, sư 29 bị giải thể và phân tán sang các đơn vị khác. Ngày 1 tháng 4.1939 khi thất trận, các bạn bày có lẽ chạy ngược về Pháp. Sau đó là Thế chiến 2 và họ trôi dạt ra sao? Hết Thế chiến 2, có một số lớn người Việt hồi hương và nổi chìm trong chiến tranh Đông dương. Bốn người này chắc nhớ, ở Barcelona họ ăn cơm nấu ướt chứ không ăn cơm nấu khô, còn có cá với lại con chem chép. Đó gọi là Paella. 2. 10. 2025 Ý kiến - Thảo luận
Bài đã đăng
|
||||||||||||
|
|
|||||||||||||
