|
|||||||||||||
|
|
|||||||||||||
|
|
Chính trịNạn đói ở Gaza 10 October, 2025Đỗ Kh. Beirut 1882. Ảnh: Đỗ Kh. Ông chú là người em út của bà ngoại vợ tôi. Mùa hè năm 1982 ở Beirut ông đến nhà chỉ có bộ quần áo trên người và một cái túi ny lông. Nhà ông cách chúng tôi vài kilomét và vừa ăn bom sập, nhưng may lúc đó ông đang ở bên ngoài. Ông đi thẳng đến chỗ chúng tôi và trên đường thấy một cửa hàng thịt còn mở bèn mua 5 kg thịt cừu lổn nhổn, có sườn, có mỡ… và còn bao nhiêu cụ mua hết. Buổi sáng hôm đó là ngày chót tiệm bánh mì mở cửa trước khi họ hết bột. Vợ tôi mua được 10kg. Bánh mì Ả rạp hình dẹt như một chiếc bánh xèo và bình thường giữ được đến một tuần. Nhưng trong 5 tuần sau đó tại phía Tây của thành Beirut đang bị Israel công hãm, ngoài cá hộp thì ba người chúng tôi chỉ có bằng ấy thực phẩm “tươi”, ăn bánh mì khô với thịt cừu chiên kỹ. Trong những ngày đó, tôi nhìn trời mà mơ hủ tíu bò viên, khi thấy máy bay Israel thì chạy vào hầm nổi tiếp tục đêm mơ ngêu hấp dáng kiều thơm. Thực sự là chúng tôi không bị đói chút nào, và cũng không thể nói là thiếu thốn thực phẩm. Beirut ở năm thứ 7 của nội chiến, nên nhà nào cũng sẵn lương khô, đồ hộp rau cá các loại. Phần chúng tôi chắc được 3-4 tháng tiếp tục thoải mái ăn cá hộp, đậu ve hộp… với lại mỡ cừu chiên từ 3 tuần trước. Trong môi trường của một thành phố được coi vào là hàng ăn ngon nhất thế giới thì mới có thể gọi là xấu xí. So với tình trạng thực phẩm tại Gaza ngày nay thì công hãm thành Beirut 1982 và trải nghiệm cá nhân của tôi không hề ví được. Gaza bị Israel chiếm đóng từ 1967 với 2/3 dân số là người tỵ nạn từ 1948. Nó bị vây hãm và kiểm soát người ra và hàng vào từ 2007, khiến ngoại trưởng Mỹ John Kerry từng phải đặt câu hỏi tại sao lại cấm cả mì spaghetti? Thời gian 2007-2023, Cogat là cơ quan Israel kiểm soát thực phẩm vào Gaza đong cân rất kỹ chỉ cho lọt 2,279 calori mỗi đầu người, tức là ăn kiêng vừa đủ để cho mà biết thân biết phận. Trong 22 tháng công hãm thì có lúc hàng vào bữa thất bữa đắc và sản xuất nông nghiệp địa phương hoàn toàn ngưng trệ. Trước chiến tranh, Israel đã giới hạn các ghe chài gần bờ và hiện giờ cấm hẳn câu cá. Công hãm tăng cường từ tháng Ba, và theo thống kê của chính Cogat chỉ có 56.000 tấn thực phẩm được vào. Đây chỉ là ¼ của mức tối thiểu cần thiết. Nói tổng quát, trong 3 tháng qua, người Gaza thay vì ăn một ngày 2 bữa như trước (chứ không phải 3 bữa) thì giờ 2 ngày mới ăn 1 bữa. Tại Beirut ngày ấy, chúng tôi không hề khát. Khi có điện hoặc khi có xăng chạy máy phát điện thì bơm nước lên mái đủ dùng, chỉ cẩn thận không xa xỉ như là tắm chẳng hạn và dùng khăn ướt để lau mình. Nước uống vô tư, và nhà tôi còn cả một két 24 lon bia nguội tôi không đụng tới vì không có tủ mát tủ đá. Bình ga chúng tôi còn đủ để nấu nướng cho đến ngày ngưng bắn. Không phải đâu cũng chạy máy nhưng mùa hè Mundial năm đó, trừ những chiều đánh bom và tối pháo kích, thì vẫn có nơi bật truyền hình theo dõi được các trận đá. Đêm bán kết 8 tháng 7 giữa Đức và Pháp thì pháo tập dữ dội toàn thành phố mấy ngàn quả nên tôi phải theo dõi trong hầm nổi bằng radio. Ông chú mắng là chết đến nơi mày còn nghe bóng đá ! Ông không biết là tôi không hề ưa bóng đá, và theo dõi trận đấu đó là để cho đỡ sợ đạn 155 ly thôi. Trong 2 tháng đó, phần bị công hãm của Beirut có khoảng 6.000 thiệt mạng, tức là khoảng trên 1% dân số có mặt lúc đó ở dưới bom dưới pháo vì phần lớn đã di tản kịp khi có điều kiện. Đây không kể thảm sát Sabra Chatila vào lúc chót giết 3.000 người trong trại tỵ nạn đó. Vậy cũng là nhiều nhưng đó là chết ngay chứ không phải chết lay chết lắt, tuy là có người chết trước khi biết kết quả các cú phạt đền ở bán kết nói trên. Về phần số thiệt mạng ở Gaza là 60.000 chỉ được mặt đọc được tên tức 3% dân số trong 22 tháng qua. Đây không tính 10.000 người mất tích biết tên nhưng mất xác dưới gạch vữa. Đây không kể các cái chết gián tiếp vì thiếu thuốc men, thiếu điều trị và đau ốm suy nhược. Và từ giờ trở đi là những cái chết vì thiếu ăn, đe dọa trước tiên là mạng sống của số 350.000 trẻ em dưới 5 tuổi. Beirut năm 1982, sau 7 năm nội chiến thì không còn là thủ đô ăn chơi của cả khu vực Trung Đông như vào thời kỳ vàng son trước 1975. Tuy nhiên, vào những ngày đầu quân Israel đến cổng ngõ, các nhà hàng vẫn mở. Bữa ăn nhà hàng chót của tôi là với một nhà báo người Pháp cựu đặc phái viên tại Hà Nội năm 1975 ! Tôi định hỏi anh về phở để so với ký ức Vũ Bằng, nhưng cuối bữa cơm tối là lẹt đẹt nên tôi đành phải đi về. Lúc đó có 300 nhà báo nước ngoài ngụ tại khách sạn Commodore. Một hôm tôi ghé hì phục vụ mang champagne đến mời uống. Tôi hỏi mừng gì vậy thì một bạn nhà báo bảo, một bọn TV kẹt ở đây 2 tuần được đài đổi gác, được ra đi chúng ăn mừng mua hết champagne trong khách sạn mời mọi người. Tôi không chắc lúc đó Commodore có bao nhiêu chai champagne và đoàn truyền hình Mỹ đó có mua hết để khui hay không hay là chỉ mua có một phần hai. Nhưng ăn khao là vì 2 tuần hay 10 ngày bị kẹt lại và không được đổi ca đó dược coi là rất khổ và quả thật thì cũng có khổ. Commodore là nơi duy nhất còn mở cửa, không phục vụ menu nữa mà chỉ cho ăn buffet đồ nguội! Trở lại sang 2025, 4 công ty truyền thông quốc tế là AFP, AP, BBC và Reuters cảnh báo là nhân viên của họ tại Gaza đang bị đói đe dọa và có một nhân viên AFP cho biết vì đói và mệt lả anh không thể làm việc được! Đói hay là no, ăn bom thì cũng khó mà làm việc. Số nhà báo địa phương trong 22 tháng nay thiệt mạng là 232 người. Đây là người Palestine nên không đáng kể, còn nhà báo nước ngoài thì trong cuộc chiến gần đến 2 năm này, Israel không hề cho phép họ hiện diện để đưa tin. Khi UAE-Jordan được phép thả dù tiếp tế, Israel đã cấm nhà báo BBC có mặt trên chuyến bay không được chụp hình cảnh phố xá ở bên dưới bị tàn phá! Chuyện thả dù này là chuyện đẹp mắt khi nhìn đong đưa thôi. UAE-Jordan được phép thả 25 tấn và Pháp thả 40 tấn. Nhu cầu của Gaza là 600 chuyến xe tải 18 tấn (mọi thứ hàng chứ không phải riêng chi thực phẩm) tức là 10.800 tấn mỗi ngày chứ không phải là 40 tấn biểu diễn dù rơi. Số lượng Pháp thả dù chia ra bình quân, sau 3 tháng bỏ đói, mỗi người Gaza được 20g bột mì. Tại sao lại phải thả dù 25 hay 40 tấn trong khi đã có 100.000 tấn đang đợi sẵn ở biên giới, chỉ cần Israel cho phép các xe tải lăn bánh. Đây cũng như bạn đặt cơm giao tiệc cưới 30 bàn thì shipper lạng xe ngang cầm ná thun bắn vào nhà hàng một cái đùi chim bồ câu nhồi yến cho hai họ chạy ra giành giật để mừng đôi trẻ trăm năm. Beirut là nơi có rất nhiều tiền giấy do Ngân hàng quốc gia phát hành, với rất nhiều tiền giấy ngoại tệ. Đó từng là trung tâm tài chánh của cả khu vực, “Thụy Sĩ của Cận Đông”. Cá nhân ta có thể thiếu tiền nhưng Beirut bị công hãm không hề thiếu tiền mặt để tiêu dùng. Kể thế để so với Gaza sau 22 tháng công hãm. Tiền ở Gaza là tiền Shekel của Israel và nếu bạn để tiền ở dưới nệm trong phòng ngủ thì khi nhà bạn sập thì cũng khó trở vào lấy ra. Khi lấy được thì tờ rách tờ cháy. Không phải cứ ra máy ATM thì có tờ tiền mới. Nếu Ngân hàng nhà nước tức Israel không tiếp tế giấy bạc thì tiền sẽ trở thành khan, dùng nhiều thì nó cũ và hỏng nếu không thu hồi và đổi tờ mới. Ta nên nhớ, Israel chiếm đóng Gaza từ 1967, vây hãm từ 2007, công hãm từ 2023, kiểm soát mọi thứ từ tờ giấy bạc đến chai nước mắm. – Em đổi chị đôi dép Louboutin này lấy 2 cái đùi gà. Cường độ vây hãm từ 3 tháng qua tại Gaza tăng tối đa. Không có gì lọt vào nữa, ngay cả giọt nước. Drone Israel đánh bồn chứa nước, ống dẫn và giếng, đánh cả xe giao nước. Hiện giá 1 xe 4500 lít nước ngọt là 8 triệu-15 triệu tiền mặt. Nhưng tai hại nhất là Gaza Humanitarian Foundation (GHF) thành lập cấp tốc vào tháng Hai để thay thế chương trình cứu trợ và hệ thống phân phối của Liên hiệp quốc (LHQ) . LHQ có 400 điểm phân phát và hoạt động hữu hiệu từ 1948. Vai trò của LHQ là thiết yếu trong 77 năm qua, về thực phẩm, về nhà cửa, về giáo dục, về y tế, trong 8 trại tỵ nạn. Chính vì vậy, nên Israel mới tìm cách loại LHQ ra khỏi phương trình và thay thế bằng một tổ chức GHF không có tới 1 tháng kinh nghiệm, do một mục sư truyền giáo làm chủ tịch và không rõ lấy quỹ từ đâu ra mờ ảo. Họ được Israel bố trí cho hoạt động tại 3 điểm ở miền nam và 1 điểm ở trung phần Gaza với nhân viên an ninh Mỹ võ trang. Để đạt được 4 điểm này đặt tại khu vực được chỉ định là tác chiến, người lãnh khẩu phần phải đi bộ 8km-12km băng qua các khu vực cũng được chỉ định là tác chiến. Ngày đầu tiên GHF ra quân, GĐ của tổ chức từ nhiệm, phát biểu đây không phải là việc nhân đạo cứu trợ và ông đi về Mỹ ! Tại 4 trạm cứu trợ không có phát nước uống. Các khẩu phần là gạo, bột mì, những thứ phải nấu với nước mới ăn được và đun thì phải có củi có dầu. Để lãnh phần này, phải đi bộ 8km-12km, đợi tờ mờ sáng để vào trạm vác đi trong 10 phút. Thay vì có bảng hướng dẫn, có loa chỉ thị thì quân đội Israel dùng súng bắn qua đầu, bắn dưới chân. Bắn qua đầu là ngồi xuống. Bắn dưới chân là đứng lại. Bích kích nổ bên phải nè, nổ bên trái nè, sao mày ngu vậy, có nghĩa là mình phải đi ở giữa. Và lãnh xong còn nấn ná thì họ trực xạ bằng pháo tăng vào thẳng trong đoàn. Tăng bắn có nghĩa là giục đó, đi khỏi nhanh lên, mày không hiểu gì hết sao! Đây là theo một cựu trung tá Lực lượng đặc biệt Mỹ (Tony Aguilar, cựu nhân viên GHF) chứng kiến và thuật lại. Theo ông này, từng 12 bận tác chiến (3 tháng-15 tháng) với Taliban, Al Qaeda, IS, ở Iraq, Syria, Afghanistan, Philippines… chưa bao giờ lại thấy khốn nạn vô lương và tàn nhẫn như vậy với thường dân. Sao thì, ngày nào lỡ tay người đi lãnh thức ăn cũng chết một mớ, tời giờ là trên 1300 vì lính Israel hướng dẫn bằng súng không chính xác mà chỉ có mất xác. Aguilar nhận xét, ông không nói chung chung quân lực IDF được vì ông không biết hết, nhưng đời ông đã từng thấy nhiều đạo quân ô hợp rồi tại đủ thứ chiến trường. Theo ông thì sư đoàn trừ bị 403 trách nhiệm miền nam Gaza giống như 1 toán hướng đạo họp cuối tuần, chỉ huy xấu, huấn luyện dở, vô kỷ luật và thi hành tồi. Họ bắn súng nhỏ qua trên đầu thì lại trúng đầu, họ bắn dưới chân thì lại trúng bụng. À, nhưng mà chơi trái pháo tăng thì trúng giữa đó thấy chưa. Đây là cách lùa dân chúng về miền nam để tập trung họ lại và trục xuất đi 1 nước nào đó khác theo dự tính của bộ trưởng Quốc phòng Israel. Nhưng giờ chưa có nước nào nhận và Tham mưu trưởng cho biết việc giam giữ 600.000 người hiện ngoài tầm của quân đội. Nhắc lại, đây chẳng phải gì mới mẻ cả, năm 1948 Israel đã gây thảm sát trên toàn lãnh thổ để xua 2/3 dân số Palestine đi lánh nạn tại các nước láng giềng Lebanon, Jordan và Ai cập. Chuyện này giờ lập lại ở Gaza công khai không úp mở gì nữa trước dư luận thế giới đang mở mắt ra mà coi thả dù cứu trợ. Tại Beirut quân Israel không vào thành phố được và sau đó rút đi. Tại Gaza tới giờ tăng có vần qua vần lại nát bấy vẫn không kiểm soát được lãnh thổ và thò chân ra khỏi tăng là chết. Nói qua, đó là bởi vì kháng chiến Palestine không có vũ khí sát hại được tăng Merkeva. Bị vây hãm bốn mặt từ 18 năm nay, vũ khí của họ là nội hóa bằng các phương tiện tại chỗ như hỏa tiễn làm bằng ống máng xối. Nếu nó thành công thì đây là cuộc chiến đầu tiên chiếm đóng mà không cần ra khỏi xe ! Nhưng nó chưa thành công được vì ngoài tăng, ngoài bom và ngoài pháo, nó còn cần phải cắt thực phẩm để không chết đạn thì chết đói. Tháng 8. 2025 Ý kiến - Thảo luận
Bài đã đăng
|
|
|||||||||||
|
|
|||||||||||||
